Termal Sağlık

Türkiye’de turizm sektörü, önemli ölçüde kıyı ve ören yeri turizmi üzerine kurulmuştur. Alternatif turizm türlerini içine alan ürün ve hizmet karmaları oldukça yenidir. Diğer yandan; şifalı sıcak ve soğuk maden suyu tedavilerini de içine alan sağlık turizmi son yılların yükselen değerleri arasına girmiştir. Bu nedenle; termal maden sularının iyileştirici ve düzenleyici etkileri konusunda giderek daha çok bilimsel araştırma yapılırken turizmin bu sektörü, girişimci ve yatırımcıların ilgisini çekmektedir.

Bu açıdan Porsuk Çayı ve kolları yanında soğuk ve sıcak yer altı suları ile bir su kenti olan Eskişehir’deki termal kaynakların değerlendirilmesi her geçen gün daha büyük önem kazanmaktadır.

Sıcak sular, kent merkezini de içine alacak biçimde Eskişehir il yüzeyinin tamamına yayılmış haldedir. Günyüzü Çardak Kaplıcası’nın termal suyu, Türkiye’nin birinci derecede önem ve öncelikli maden suları arasındadır.

Yine Hasırca termal kaynağı ve Sakarıılıca termal kaynağı ülkenin üçüncü derece önem ve öncelikli kaynakları arasında sayılmaktadır.

Kent merkezinde Sıcaksular Bölgesi’nde bulunan oldukça yüksek debili sıcak su kaynağı, yerinde veya taşınarak fizyoterapi türünde tedavi amaçlı olarak kullanılmaya uygundur.

İl yüzeyine yayılmış sıcak su kaynaklarının pek çoğunda ciddi düzeyde sondaj ve araştırma yapılmamıştır. Kızılinler Köyü ve çevresi, düşük debili sıcak suyu ile birlikte bir rekreasyon alanı olarak değerlendirilmeye son derece uygundur; ayrıca yeni araştırmalarla suyun debi ve kalitesinin artırılması söz konusu olabilir.

Eskişehir’in Alpu, Mihalıççık, İnönü, Çifteler ve Seyitgazi gibi ilçelerinde çevresi ile birlikte değerlendirilmeyi bekleyen çok sayıda termal kaynak bulunmaktadır.

Eskişehir, bir su kenti olma özelliğini ekonomik, turistik, çevresel ve toplumsal olarak değerlendirmelidir. Eskişehir’in şifalı su zenginliğini değerlendirmek üzere geliştirilen bazı etkinlik, girişim ve yatırım önerileri ile iş fikirleri tartışılmak ve geliştirilmek üzere aşağıda verilmiştir:

Eskişehir’in bilgi-proje birikimi ile bilim-iş örgütlenmesini hızlandırmak üzere bir “Eskişehir Araştırmaları Merkezi” kurulmalıdır. Bu merkezde Eskişehir’in sıcak suları da içerecek biçimde envanter çalışmalarının yapılması sağlanmalı, yeni çalışmalar teşvik edilmeli ve yapılmış çalışmaların yayınlanması sağlanmalıdır.

Diğer yandan söz konusu Ar-Ge merkezi, kendi içinde veya dışında “bir iş geliştirme merkezi” oluşması için çaba göstermelidir. Ar-ge ve iş geliştirme merkezleri konularında kentin üniversitelerine, yerel yönetimlerine, sivil toplum örgütlerine (gerektiğinde bir araya gelerek gerçekleştirmek üzere) önemli görevler düşmektedir. Özellikle Ar-Ge merkezi, kentteki bilim ve iş oluşumlarını sponsorluk ve birlikte üretme protokolleriyle bir araya getirmeyi becermelidir. Eskişehir Ticaret Odası’nın bu yönde çalışmaları vardır.

Kent içindeki sıcak su kaynağının yerinde ve/veya taşınarak daha iyi değerlendirilebilmesi için yeni imar planı da dikkate alınarak yüksek nitelikli ve konaklama olanakları ile donanmış (en az bir) termal tesis projesinin gerçekleştirilmesi koşulları zorlanmalıdır. Girişimci, yatırımcı ve mülk sahiplerinin bu konuda bilgilendirilmesi, teşvik edilmesi sağlanmalıdır.

Eskişehir il yüzeyine yayılmış olarak bulunan termal maden sularının önem ve öncelik sırası da dikkate alınarak yeniden fiziksel, kimyasal analiz ve tıbbi değerlendirmelerinin yapılması, böylece (yer altı hareketleri nedeniyle değişmiş olabilecek) envantere ilişkin bilgilerin yenilenmesi sağlanmalıdır.

Eskişehir bölgesinde yeni termal kaynaklar bulunması, var olanların debi ve kalitelerinin iyileştirilmesi için arama, inceleme ve araştırma çalışmaları yapılmalıdır. Bu konuda başta Eskişehir Valiliği olmak üzere yerel yönetimler ve ilgili sivil kuruluşlar seferber olmalıdır. MTA, ESKİ, üniversitelerin ilgili bölümleri gibi kuruluşların bu yönlü hareketlenmeleri için çalışmalar yapılmalıdır.

Eskişehir’in yeni deprem haritası uyarınca; sıcak su kaynaklarının aktif faylar ve Porsuk Çayı yatağı ile ilişkileri dikkate alınarak yeni sondaj çalışmaları yapılmalıdır.

Genelde “kent turizmi” kavramına uygun olarak Eskişehir turizminin, özelde sağlık turizminin özendirme, yönlendirme ve eşgüdümünü sağlamak üzere bir “Eskişehir Tanıtım Konseyi” oluşturulmalıdır. Konsey kentin tarihi, kültürel, turistik ve iş potansiyelinin tanıtımını yönlendirmek üzere uzun erimli bir iş programı yapmalıdır. Uzun dönem programı, orta ve kısa döneme indirgenerek tanıtılmalıdır. Bu çalışmalara Valilik yönlendirmesinde bir danışma meclisi toplanmasıyla başlanabilir.

Turizm İl Müdürlüğü’nün görev kapsamı ile yetki, sorumluluk ve özellikle maddi ve insan kaynaklarının genişletilmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Müdürlük’ün ilin turistik nitelikli yöreleriyle ilgili imar planlama, imar uygulama, projelendirme, yatırım teşvik belgesi, işletme belgesi ve tanıtım gibi konularda girişimci, yatırımcı ve işletmeciye daha fazla yardımcı ve yol gösterici olabilmesi için daha etkin olması sağlanmalıdır.

Turizm işletmeci ve girişimcilerinin yasal mevzuat, kredi imkanları ve değerlendirilebilecek termal turizm potansiyeli konularında bilgilenmeleri sağlanmalıdır. Bu konuda Eskişehir Ticaret Odası, ilgili mevzuatın basımına yönelik bir çalışma içindedir. Girişimci ve yatırımcı olmaya aday kişi ve firmalara adı geçen konularda eğitim alma olanakları yaratılmalıdır.

İlki 3 Şubat 1990’da gerçekleştirilen Eskişehir Kaplıca Turizmi Semineri, 1 veya 2 yılda bir olmak üzere Eskişehir’in termalizm vizyonuna ışık tutacak biçimde tekrar edilmelidir. Seminerin bilim, tıp ve iş dünyasının katılımı ile önce ulusal, daha sonra uluslar arası boyutlara ulaşması sağlanmalıdır.

Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Hastanesi’nin de desteği ve katkılarıyla sağlık turizmi ve termal sıcak sularla tedavi konusunda ulusal ve uluslar arası atölye (workshop) çalışmaları yapılmalıdır.

Turizm acentaları ile turist rehberlerinin Eskişehir’in şifalı sıcak suları konusunda bilgilenmeleri yönünde çalışmalar yapılmalıdır. Turizm İl Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, yerel yönetimler ve üniversitelerin katkılarıyla konu olarak sıcak su zenginliklerini de içerecek biçimde turizme yönelik kurs, sertifika programı ve eğitimler düzenlenmeli; basılı ve görsel yayınlar üretilmelidir.

İlk öğretim okullarından başlamak üzere Eskişehir’in termal olanaklarının öğrenciler tarafından bilinmesi sağlanmalıdır. Okullarda termal kaynakları değerlendirmeye yönelik yaklaşımları hedefleyen kompozisyon, makale ve resim yarışmaları açılabilir.

Eskişehir kültür-sanat festivalleri bağlamında termal turizm fikrinin de işlenmesi ve tanıtılması gündeme alınabilir.

Eskişehir’de kongre turizmi fikrinin, sağlık turizmi ile birleştirilebilmesi için (Sakarılıca gibi) var olan termal tesislerin kullanılma yolları araştırılmalıdır. Sivil toplum kuruluşları söz konusu potansiyel ve tesisleri üyelerine tanıtmak üzere kongre, konferans ve festival türü etkinliklerini bu bölge ve tesislerde yapmaya özen göstermelidirler.

Eskişehir’le ilgili olarak yayımlanan Internet sitelerinde şifalı sıcak sular konusunun da yer alması sağlanmalıdır. Bu konuda adı geçen sitelerin yöneticileri ile iletişime geçilmeli; site geliştiricilerin ihtiyacı olan yazılı ve görsel malzeme ile desteklenmeleri sağlanmalıdır.

Bölgedeki termal potansiyelin ülke çapında ve uluslar arası düzeyde pazarlanabilmesi için uygun bir pazarlama programı belirlenip gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Bu amaçla üniversitelerin Ticaret Odası ile bir araya gelmeleri yararlı olabilir. Var olan ürün ve hizmetlere ek olarak yeni karmaların oluşması yönünde çalışmalar yapılmalıdır.

Değişik talepleri olan turistik termal hizmet müşterilerinin ihtiyaçlarının karşılanması için termal ürün çeşitliliğini sağlayacak çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalardaki ürün ve hizmetlerin “kent turizmi” bağlamında diğer turistik (tarihsel, kültürel vb) karmalar ile birlikte değerlendirilmesi göz önünde.

Termal turizm işletmesinin öğeleri olan reklam, satış geliştirme ve halkla ilişkiler konusunda programlı çalışmalar yapılmalıdır. Bu konularda turizm işletmelerinin yeni eğitimler almaları teşvik edilmelidir.

Termal turizm hizmetlerinin spor, dinlenme, eğlence ve kültürel etkinlikler gibi diğer rekreasyon öğeleri ile birleştirilerek yeni hizmetler üretilmesi konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Eskişehir bölgesinde buna ilişkin Sakarılıca, Kızılinler, Hasırca gibi yatırım bekleyen uygun yöreler bulunmaktadır.

Dış girişimci, yatırımcılar ile hizmet müşterilerine ulaşmak için uluslar arası platformlara erişme çalışmaları yapılmalıdır. Uluslar arası yayınlar ve Internet sitelerinden bu amaçlara yönelik olarak yararlanılmalıdır. Termalizm konusunda ulusal ve uluslar arası bilimsel etkinlikler ile iş alanlarında yer alınmalıdır.

Bir su kenti olarak Eskişehir, tarihsel dönemler boyunca Şifalı Frigya (Phrygia Salutaris) olarak anılan bölgenin önemli yerleşimlerinden birisi olmayı sürdürmüştür.

Şimdi yerel termal su potansiyelinin yeniden değerlendirilebilmesi için iş fikri, girişim ve yatırım beklentisi içindedir.

Eskişehir termal sularının değerlendirilmesini hedefleyen girişimciler, sektöre yatırdıklarından çok daha fazlasını uzun erimli olarak geri alacaklarını unutmamalıdırlar.